Slechtziendheid

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is iemand slechtziend als hij of zij een gezichtsscherpte heeft tussen de 10 en 30 procent. Ziet iemand tussen de 5 en 10 procent, dan spreken we van ernstige slechtziendheid. 

Sommige mensen die slechtziend zijn, zien wel scherp, maar hebben een beperkt gezichtsveld. Is het gezichtsveld beperkt tot 30 graden rondom, dan is iemand slechtziend. Heeft iemand een gezichtsveld tussen de 10 en 30 graden, dan noemen we dit ernstig slechtziend.

Hoe kan het dat je nergens tegenaan loopt maar de krant niet kunt lezen? Of dat je met een stok loopt en het kunt zien dat er een pluisje op je trui zit? Slechtziendheid kan veel verschillende vormen aannemen. Het maakt veel uit hoe je gezichtsscherpte of je gezichtsveld is. Deze twee belangrijkste begrippen worden heel simpel en beeldend uitgelegd in onze nieuwste animatie.

Deze video's zijn ook beschikbaar in het Engels, Turks en Arabisch.

Slechtziendheid kent vele vormen. Wat vaak voorkomt is: wazig of dubbelzien. Of een deel van het gebruikelijke gezichtsveld niet zien (halfzijdige gezichtsuitval of kokergezichtsveld). Sommige mensen met slechtziendheid maken onbewust snelle oogbewegingen. Veel voorkomende klachten zijn: last hebben van licht, moe worden van het kijken of problemen met lezen of andere taken waarbij het zien van details belangrijk is. 

Bij slechtziendheid kan er iets mis zijn in de ogen, de oogzenuw of de hersenen. De reden waarom mensen slecht zien, kan dus verschillend zijn. De belangrijkste oorzaken van visuele beperkingen in Nederland zijn de vijf oogaandoeningen: staar (cataract), bijziendheid/verziendheid (refractie- of brekingsafwijkingen), leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD), diabetische retinopathie en verhoogde oogdruk (glaucoom).

Behalve in het oog kan de oorzaak van slechtziendheid in de oogzenuw of de hersenen liggen. De oogzenuw geeft visuele informatie die het oog opvangt door aan de hersenen. Als dat niet goed gaat, zie je niet of beperkt, ook al werkt het oog helemaal goed. 

Sommige oogafwijkingen, zoals staar (cataract) of verhoogde oogdruk (glaucoom), kan de oogarts behandelen. Een bril of contactlenzen corrigeren brekingsafwijkingen. Als de oogarts heeft vastgesteld dat je gezichtsvermogen niet meer te verbeteren is, kan het nuttig zijn te kijken naar hulpmiddelen en (verlichtings)aanpassingen. Daarbij kunnen medewerkers van Bartiméus je helpen. 

Als er sprake is van blijvende slechtziendheid en hulpmiddelen geen oplossing bieden, dan biedt Bartiméus een revalidatie- en behandeltraject om zo goed mogelijk te leren omgaan met de visuele beperking. Samen met jou − of je kind of partner − zoeken we naar de beste oplossingen. We brengen de knelpunten en wensen in kaart en zoeken naar de beste mogelijkheden om zo zelfstandig mogelijk te kunnen functioneren.

Hulpmiddelen kunnen mensen die slecht zien, minder afhankelijk maken van anderen. Hulpmiddelen ondersteunen bij praktische zaken zoals: lezen, schrijven of het bedienen van apparaten. Hierdoor kunnen mensen die slecht zien, het leven leiden dat ze graag willen. 

Slechtziend zijn of worden, heeft vaak grote impact op de invulling van je leven. Vaak gaat dat gepaard met onzekerheid en vermoeidheid. Het kost tijd en moeite om de situatie te accepteren en te leren omgaan met de beperking. Bartiméus kan je hier ook bij begeleiden.

Praktische tips: Wat kun je zelf doen als je minder goed gaat zien? 

• Bartiméus kijkt graag samen met jou naar wat wél mogelijk is en wat je wensen zijn. Bezoek een oogarts, zodat je weet waarom je minder ziet. De oogarts weet of je in aanmerking komt voor behandeling door Bartiméus. 
• Een goede gelijkmatige verlichting, die ook overdag aan staat, kan veel verschil uitmaken. 
• Een loep of leesliniaal kan het lezen gemakkelijker maken. 
• Bij de bibliotheek kun je grootletterboeken lenen. Van veel boeken bestaat ook een luisterboek. Deze gesproken boeken zijn ook verkrijgbaar bij de bibliotheek. 
• Hulpmiddelen worden vaak vergoed door de zorgverzekeraar. 
• Hulpmiddelen voor lezen en kijken worden Low Vision- of visuele hulpmiddelen genoemd.

• Vertel wie je bent als je een gesprek begint. 
• Noem ook de naam van de persoon tegen wie je begint te praten. 
• Vertel wat je gaat doen en raak iemand niet zomaar aan. 
• Vraag eerst of je kunt helpen. Als dit niet zo is, dring dan niet aan. 
• Woorden als ‘zien’ en ‘kijken’ kun je gerust gebruiken. Blinden en slechtzienden doen dit ook. 
• Als je iets wilt laten ‘zien’, leg dan het voorwerp in iemands handen. 
• Een knikje of glimlach wordt niet gezien, reageer daarom met woorden. 
• Als je vertrekt, vertel dat dan. Anders blijft iemand doorpraten. 
• De voorkeur van begeleiding van iemand die blind of slechtziend is, verschilt per persoon. De een legt liever zijn hand op je ellenboog, de ander haakt liever zijn arm bij je in. 
• Heldere aanwijzingen zijn belangrijk. Gebruik daarom geen woorden als hier, daar, dit, verderop, etc. 

Bartiméus is gespecialiseerd in slechtziend- en blindheid. Jong of oud, slechtziend of blind, naaste of professional: iedereen kan bij Bartiméus terecht voor ondersteuning en begeleiding.