Bifocale bril helpt kinderen met Downsyndroom

Kinderen met het Syndroom van Down zien vaak slechter: zowel in de verte als van dichtbij. Dit laatste is nog niet zo lang bekend. De hersenen en de ogen werken niet goed samen waardoor scherpstellen niet goed lukt. Een unifocale bril lost dit probleem voor het veraf zien op, maar werkt niet voor dichtbij. Bifocale brillen worden vaak gebruikt voor ouderen. ‘Maar zouden ze ook niet nuttig zijn voor deze doelgroep?’, vroeg Christine De Weger-Zijlstra, orthoptist bij Bartiméus, zich af.

‘Met een unifocale bril hebben kinderen met Down nog steeds een wazig beeld dichtbij. Wij hebben onderzocht of een bifocale bril, die zowel veraf als dichtbij kijken corrigeert, het zicht van deze kinderen verbetert. Daarnaast bekeken we wat de bril doet met de ontwikkeling van deze kinderen. Zo onderzochten we werkgeheugen, selectieve aandacht, gedrag kunnen beheersen en flexibel kunnen denken.’

De Weger-Zijlstra onderzocht ruim honderd kinderen met het Downsyndroom aan het Radboudumc, in de leeftijd twee tot zestien jaar. De helft kreeg een unifocale bril, de andere helft een bifocale bril. Vervolgens zijn een jaar lang verschillende metingen uitgevoerd. Er werd bijvoorbeeld gekeken naar de stand van de ogen. De Weger: ‘Kinderen met Down kijken vaak scheel en dit beperkt het zicht. Een oog dat scheel staat doet namelijk niet mee.' 

Ouders en leerkrachten vulden vragenlijsten in om de ontwikkeling van het kind in kaart te brengen. De kinderen voerden hiervoor een specifieke taak uit op een tablet. De Weger-Zijlstra: ‘Voor hen was dit alsof ze een spelletje speelden en ze vonden het erg leuk.’ Met dit 'spelletje' werden echter het werkgeheugen, selectieve aandacht, het kunnen beheersen van gedrag en het flexibel denkvermogen getest.

De uitkomsten van het onderzoek zijn zeer positief. De bifocale bril bevordert niet alleen het zicht van dichtbij sterk en vermindert het scheelzien, het gebruik van de bril bevordert ook de ontwikkeling. De Weger-Zijlstra: ‘We zagen bovendien de sterkste ontwikkeling bij de kinderen met de grootste verbetering van hun zicht. Dit onderstreept het belang van goed zicht van veraf én dichtbij voor de ontwikkeling van het kind. Omdat slecht zicht van dichtbij vrijwel niet voorkomt bij gewone kinderen is er bij het Downsyndroom ook nooit aandacht voor geweest. Door dit onderzoek kunnen we ze nu veel beter helpen.’

De resultaten van het onderzoek worden nu in de praktijk gebracht.  ‘Er is veel draagvlak binnen de Nederlandse kinderoogheelkunde’, zegt Nienke Boonstra, copromotor en één van de onderzoeksleiders. ‘Dit onderzoek is in 15 ziekenhuizen uitgevoerd en de specialisten daar zijn overtuigd van de effectiviteit van de bifocale bril. We verwachten dat deze behandeling zowel nationaal als internationaal de nieuwe standaard wordt bij kinderen met Down.’

Naast onderzoeker is Christine de Weger-Zijlstra orthoptist bij Bartiméus. Dankzij haar werkomgeving ontmoette zij steeds nieuwe cliënten en kon ze haar vakervaring meenemen in het promotieonderzoek. Bartiméus is dan ook trots op het mooie resultaat dat is behaald. 

Lees het proefschrift van Christine de Weger-Zijlstra op de website van de Radboud Universiteit of bekijk het item over dit onderzoek van Eén Vandaag.

Meer weten over andere projecten en het breed beschikbaar stellen van kennis over visuele beperkingen voor iedereen die daar baat bij heeft? Ga dan naar www.kennisoverzien.nl.