Functionele visuele klachten

Mensen met functionele visuele klachten (FVK) ervaren problemen met het kijken, zonder dat er schade is aan de ogen, de oogzenuw of de hersenen. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van wazig zien, een minder groot gezichtsveld of lichthinder. Er zijn specifieke kenmerken die passend zijn bij FVK. Een voorbeeld hiervan is dat de klachten wisselend aanwezig kunnen zijn. Omdat er geen schade is aan de ogen, oogzenuw of de hersenen, is er verbetering van de klachten mogelijk.

Een oogarts stelt de diagnose functionele visuele klachten (FVK). Soms gebeurt dit in samenwerking met (of na doorverwijzing van) een neuroloog. Bij kinderen en jongeren kan in sommige gevallen de oogarts van het diagnostisch centrum van Bartiméus hierbij betrokken worden. Volwassenen en senioren worden alleen in uitzonderlijke gevallen (bij vermoeden van een erfelijke aandoening) onderzocht in het diagnostisch centrum van Bartiméus. Bij vermoeden van een FVK bij volwassenen en senioren wordt (bij aanmelding al) terugverwezen naar de behandelend oogarts voor onderzoek en vaststelling van de FVK (eventueel via tweedelijnszorg of universitair medisch centrum)

FVK kan zowel bij kinderen, jongeren als volwassenen voorkomen. FVK komt ook voor bij mensen met een (licht) verstandelijke beperking.

Als iemand FVK heeft is de communicatie tussen de hersenen en de ogen verstoord geraakt. Op onbewust niveau kan alles goed waargenomen worden, maar bij het bewuste kijken in het dagelijks leven is er een blokkade. De visuele klachten kunnen het dagelijkse leven behoorlijk beperken.

Er zijn ook mensen die wel een oogheelkundig of neurologisch probleem hebben, maar die daarbij meer klachten hebben dan te verwachten is bij de stoornis. Deze mensen hebben dan een aandoening met een functionele visuele component.

Soms verdwijnen de FVK spontaan zonder dat er behandeling nodig is. Soms blijven de klachten bestaan. Dan wordt verder onderzoek en behandeling geadviseerd.

Als de diagnose FVK is gesteld en de klachten blijven bestaan is het belangrijk dat onderzocht wordt welke factoren hierin een rol spelen. Deze factoren kunnen biologisch zijn (wat speelt er lichamelijk), psychologisch (welke gedachten en gevoelens zijn er) en/of sociaal (welke omstandigheden zijn er). Welke factoren invloed hebben op de klachten met het kijken zijn voor iedereen anders.

FVK kan ontstaan na een ongeval, na een hevige emotie, na een ziekte of na een operatie. Soms is er echter geen oorzaak/startpunt te vinden. Spanning, overbelasting, piekeren, angst en/of trauma kunnen invloed hebben op de klachten. Het kan ook zijn dat dit geen rol speelt.

Verschillende (specialistische) centra kunnen het onderzoek doen naar de factoren die een rol spelen bij FVK. Soms zal naar een ander centrum doorverwezen worden voor dit onderzoek. Wanneer Bartiméus het onderzoek doet wordt dit door een GZ-psycholoog (gezondheidszorgpsycholoog) of orthopedagoog-generalist gedaan. Bij kinderen en jongeren zal ook de maatschappelijk werker onderzoek doen. In sommige gevallen kan er ook zonder onderzoek klachtgericht gestart worden met behandeling.

Een duidelijke diagnose en goede uitleg kunnen klachten verminderen en/of herstel bevorderen. Als dit niet voldoende helpt wordt behandeling geadviseerd om de klachten te verminderen of hier beter mee om te leren gaan en op die manier herstel te bevorderen. De behandeling hangt af van de situatie, de ernst van de klacht en de leeftijd van de cliënt. Bij de behandeling kunnen experts uit meerdere disciplines betrokken worden. Bij kinderen en jongeren worden over het algemeen ook de ouders of verzorgers en school betrokken. Er is hiervoor een specialistisch behandelteam binnen Bartiméus, omdat het gaat om problematiek die vraagt om een specialistische aanpak. Deze behandeling kan soms door Bartiméus aangeboden worden en soms moet hiervoor kan doorverwezen worden naar een andere instelling/praktijk.

FVK zijn een onderdeel van Functionele Neurologische Stoornissen (FNS). FNS is een aandoening waarbij problemen ontstaan doordat de communicatie tussen de hersenen en het lichaam verstoord is. Er is geen schade aan de hersenen of het zenuwstelsel zelf. De hersenen hebben moeite om signalen vanuit het lichaam te verwerken en/of er gaat iets mis met de aansturing van het lichaam. Patiënten met FNS kunnen last hebben van verlammingen, verminderd gevoel in hun huid, schokkende bewegingen, op epilepsie lijkende aanvallen, pijn, gehoorverlies en slechter zicht. Als er alleen problemen zijn met het zicht wordt dit FVK genoemd.

Het beloop van FNS kan sterk wisselen per cliënt: waar de ene cliënt kortdurend klachten heeft en spontaan herstelt, kan de ander - ondanks diverse behandelingen doorlopen te hebben - chronische klachten ontwikkelen. Volledig en duurzaam herstel van FVK is mogelijk. In tegenstelling tot wat er vroeger gedacht werd, herstelt echter niet iedereen van FVK.