Onderzoek naar de digitale toegankelijkheid van de overheid

Sinds 2018 geldt voor overheden de wettelijke verplichting om hun websites en mobiele applicaties volledig digitaal toegankelijk te maken. De Nederlandse overheid moet hierover iedere drie jaar rapporteren aan de Europese Commissie. Stichting Accessibility onderzocht daarom in opdracht van Logius en het Ministerie van BZK de stand van zaken. Het onderzoek werd geleid door HAN lector Eric Velleman.

Uit de Monitor Toegankelijkheid 2021 blijkt dat er nog werk aan de winkel is. De meeste websites en mobiele applicaties voldoen namelijk nog niet volledig aan alle toegankelijkheidseisen. Ze zijn hierdoor moeilijker te gebruiken door mensen met een visuele, auditieve, motorische of andere beperking. Wendela Oskam uit Zeist is slechtziend en benadrukt het belang van digitale toegankelijkheid. “Kaartjes voor de bioscoop bestellen, online boodschappen doen of mijn belastingaangifte indienen… Als je een zelfde leven wilt leiden als anderen zonder een beperking, dan is het belangrijk dat websites toegankelijk zijn.”

In totaal zijn 3.072 overheidswebsites en 8 mobiele applicaties van Nederlandse overheidsinstanties onderzocht. Er is getoetst in welke mate zij waarneembaar, bedienbaar, begrijpelijk en robuust zijn. Daarvoor moet een website of mobiele applicatie voldoen aan 50 succescriteria. “Er zijn maar weinig websites of apps die volledig foutloos zijn. Fouten zijn bijvoorbeeld onvoldoende contrast, afbeeldingen zonder beschrijving, onjuiste weergave van titels en koppen of het ontbreken van tekstlabels bij invoervelden. Hierdoor kan hulpapparatuur niet de juiste informatie of relaties doorgeven aan de gebruiker.”, aldus dr. Eric Velleman, bijzonder lector Inclusive Digital Design & Engineering.

Het voldoen aan de toegankelijkheidseisen zegt echter weinig over de inzet van organisaties of de mate waarop zij ‘in control’ zijn. Daarom moeten overheidsinstanties via een toegankelijkheidsverklaring aantonen dat ze werken aan verbetering van de toegankelijkheid. Het aantal verklaringen is tussen 23 september 2020 en 2021 gegroeid van 1.683 naar 3.024. Eric Velleman: “Naar schatting heeft de helft van alle websites en mobiele applicaties van overheidsinstanties op dit moment een verklaring. En dat is een positieve ontwikkeling.”

In de Monitor staan alvast een aantal aanbevelingen voor de korte termijn. Zo adviseren de onderzoekers om in het belang van toekomstige monitoring alle overheidswebsites, ook die zonder toegankelijkheidsverklaring, in het toegankelijkheidsregister op te nemen. Verder blijkt dat overheidswebsites die gemaakt zijn in het Platform Overheid Online (PRO) duidelijk beter scoren op toegankelijkheid dan websites die niet in PRO zijn gemaakt. Overheden zouden gestimuleerd moeten worden om van dit soort platforms gebruik te maken. Daarnaast is het advies om meer in te zetten op de leveranciers van websites en apps. Enerzijds kunnen zij toegankelijke producten leveren die direct leiden tot verbeteringen voor veel meer gebruikers. Anderzijds kunnen zij hun klanten wijzen op de toegankelijkheidsoplossingen in hun software.

“Er is ook in het onderwijs tijd en aandacht nodig voor digitale toegankelijkheid. Als het gaat om toegankelijke digitale producten zijn onze studenten immers de ontwikkelaars van morgen. Bij de HAN wordt inclusief ontwerpen nu onderdeel van de opleidingen op het gebied van IT en mediadesign. Meer samenwerking tussen overheid, onderwijs, onderzoek en werkveld is echter belangrijk.”, aldus Eric Velleman.

Eind 2021 werd in de Tweede Kamer een motie aangenomen om meer vaart te zetten achter het voldoen aan de wettelijke toegankelijkheidsverplichting voor overheidsinstanties. Een stappenplan hiertoe wordt in het eerste helft van 2022 verwacht.

De Monitor Toegankelijkheid 2021 - websites en mobiele applicaties van Nederlandse overheidsinstellingen is uitgevoerd door Stichting Accessibility in samenwerking met Cardan Technobility en Firm Ground. Opdrachtgevers van het onderzoek zijn Logius en het Ministerie van BZK. HAN lector Inclusive Digital Design & Engineering (Eric Velleman) heeft het onderzoek geleid.

Het Bijzonder Lectoraat Inclusive Digital Design & Engineering heeft de ambitie dat nieuwe media- en technologie-toepassingen toegankelijk worden voor mensen met een (visuele) beperking. Zo is iedereen in staat volledig te participeren in de moderne, digitale samenleving. Het lectoraat is gestart door de HAN samen met expertiseorganisatie Bartiméus en gefinancierd door Bartiméus Fonds. Zij ambiëren een verbreding van digitale toegankelijkheid binnen het onderwijs, onderzoek en werkveld.