Onderzoek toont aan dat een stap voorwaarts helpt bij het oversteken

Dat blijkt uit onderzoek, uitgevoerd door de expertisegroep Oriëntatie en Mobiliteit van Bartiméus, in vier steden. "We ervaarden dat de huidige oversteekmethode met een witte taststok vaak faalt en hebben daarom verschillende andere methodes getest”, zegt mobiliteitsinstructeur Paulien Zuidervaart. "En gelukkig lijkt één van de manieren eenvoudig voor iedereen toe te passen, waardoor ze zich veiliger kunnen bewegen in het verkeer.”

Bartiméus werd geïnspireerd door Amerikaans onderzoek van mobiliteitstrainer Dona Sauerburger en de American Foundation for the Blind. "Hoewel je de Amerikaanse infrastructuur niet kunt vergelijken met die van ons, was het de moeite waard te kijken of het ook hier zou werken”, vervolgt Zuidervaart. "We hebben verschillende methodes getest: de standaardprocedure, een voorwaartse stap, stopgebaar, combinatie van beide en een fluorescerend hesje.”

De combinatie van een stap vooruit te doen en een stopgebaar blijkt het meest effectief. De beweging die daardoor gemaakt wordt, trekt duidelijk de aandacht van andere verkeersdeelnemers, zo luidt de conclusie. Een los stopgebaar is minder effectief en een hesje voegt weinig toe. Ook fietsers reageren beter op de combinatie, zij het iets minder sterk dan automobilisten.

In een pilot met twaalf mobiliteitsinstructeurs werd de praktische toepassing getest. Zuidervaart: "Niet elke methode werkt voor iedereen. Kinderen en cliënten met meervoudige beperkingen vinden extra handelingen vaak lastig, en persoonlijke voorkeur speelt een grote rol. Maar duidelijk is dat op drukke wegen de combinatie van stap en stopgebaar meer controle en een veiliger gevoel geeft, terwijl het op rustige plekken minder verschil maakt.”

’s Avonds werd een vervolgstudie gedaan, waarbij de voorwaartse stap als basis werd vergeleken met vier andere methodes: een fluorescerend hesje, biomotion-verlichting (op gewrichten en bovenlijf), lampjes op de stok, en een prototype ‘light-up cane’. Geen van deze methodes verhoogde de stopkans significant. Wel zorgde biomotion voor lagere rijsnelheden, al is onduidelijk hoe groot het praktische voordeel is. Maar de gebruikers waren minder enthousiast. "We willen niet als een kerstboom over straat”, was het commentaar.

Anne de Vette ervaart aan den lijve hoe gevaarlijk het is over te steken. "Zeker in een stad als Vlaardingen als ik op bezoek ga bij mijn oma is het opletten geblazen en gaat het vaak maar net goed. Soms slaat de schrik je echt om het hart als je bezig bent met oversteken en ineens heel laat een auto hoort stoppen. En wat je af en toe naar je hoofd geslingerd krijgt is ook niet normaal. Mensen reageren soms agressief als ze ineens moeten remmen, terwijl we gewoon in ons recht staan.”

"En het kan niet zijn dat ik met mijn geleidehond Kingsley en stok over het hoofd wordt gezien”, zegt de 19-jarige. "Maar ze willen er vaak nog net voorlangs en geven vaak liever extra gas dan dat ze stoppen. Gelukkig woon ik zelf in het kleine dorpje Den Bommel, waar er nog wel respect bestaat en mensen me keurig netjes laten oversteken. We hebben hier gelukkig maar één drukke weg, maar verder is het hier erg rustig op de weg.”

Bartiméus gaat - met de partners Oogvereniging, Koninklijke Visio en de Robert Coppes Stichting - visueel gehandicapten nu actief het advies geven een voorwaartse stap met stopgebaar te maken bij het oversteken. "Maar het blijft hoe dan ook opletten geblazen”, waarschuwt Zuidervaart. "Helemaal nu er ook steeds meer mensen op snelle rijwielen als fatbikes, speed pedelecs en elektrische fietsen op de weg zijn. En die zijn met de smartphone in de hand niet altijd bezig met andere verkeersdeelnemers…”

Auto’s, bussen, fietsers en vrachtwagens zijn volgens artikel 49 van de verkeerswet verplicht te stoppen als er iemand met een taststok – maar ook met een invalidewagen - wil oversteken. "Doe je dat niet, dan wordt dat gezien als een ‘verkeershufterovertreding’ en valt onder het strafrecht. Je krijgt niet alleen een boete, maar ook een aantekening in je justitieel dossier; in de volksmond een strafblad genoemd”,  aldus een woordvoerder van het openbaar ministerie. Cijfers over het aantal bekeuringen dat daarvoor wordt uitgeschreven zijn er overigens niet. 

Dit nieuwsartikel is een publicatie van de Telegraaf, verschenen op zaterdag 7 juni 2025 (Nieuwe methode helpt blinden veiliger oversteken | De Telegraaf). De foto is ook van de Telegraaf: © Fred Libochant.