Kennisontwikkeling & kennisdeling

De complexiteit van de psychiatrische problematiek in combinatie met de meervoudige beperkingen (visueel, verstandelijk, somatisch), vraagt complexe aanpassingen in de diagnostiek en behandeling en daarmee innovaties op het gebied van diagnostische meetinstrumenten en behandelmethodieken. Wij zien het als onze opdracht om hier een bijdrage aan te leveren en daarmee de kwaliteit van zorg te verbeteren. Daarom vinden wij het belangrijk om ons ook actief in te zetten voor het verrichten van toegepast wetenschappelijk onderzoek.

Bij deze innoverende initiatieven wordt op het gebied van kennisontwikkeling (wetenschappelijk onderzoek) en kennisdeling (opleiding) nauw samengewerkt met onder andere de afdeling wetenschappelijk onderzoek van Bartiméus en (door middel van onder andere convenanten) met universiteiten (Vrije Universiteit Amsterdam, Radboud Universiteit Nijmegen) en instellingen voor postdoctoraal onderwijs, zoals: RINO Utrecht, RINO Zuid en PDBO Randstad. 

Studie Adaptieve vaardigheden (door Henriëtte van der Aa)

Henriëtte van der Aa (klinisch psycholoog) heeft in haar onderzoek tot Specialist onderzoek verricht naar de adaptieve vaardigheden (= het vermogen om zich aan te kunnen passen aan de eisen van de samenleving of de mate waarin de persoon sociaal redzaam is) van mensen met een visuele-en-verstandelijke beperking vergeleken met mensen met alleen een verstandelijke beperking. Dit vermogen bepaalt de ernst van de beperking en de ondersteuningsbehoefte in het dagelijks leven. Henriëtte levert hiermee een bijdrage (normgroep visuele beperking) aan de ontwikkeling van het diagnostisch instrument ADaptive Ability Performance Test (ADAPT, Jonker & Nijdam, 2021).

Studie Stressoren en trauma (door Senne de Wit)

Senne de Wit (GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist) doet onderzoek naar de vraag of een visuele beperking leidt tot meer en/of andere stressoren, PTSS symptomen en vaststelling van PTSS bij mensen met een licht verstandelijke beperking. Deze onderzoeksresultaten kunnen een bijdrage leveren in de preventie en onderkenning van traumatische ervaringen. Senne maakt bij dit onderzoek gebruik van het diagnostisch instrument Diagnostisch Interview Trauma en Stressoren-Licht Verstandelijke Beperking (DITS-LVB; Mevissen, Didden en De Jongh, 2018).

Studie persoonlijkheidstrekken (door Anita Reinders)

Anita Reinders (GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist) doet onderzoek naar het verschil in persoonlijkheidstrekken tussen mensen met en zonder een visuele beperking. Wij willen graag weten of de visuele beperking van invloed is op de persoonlijkheid. Voor zover bekend is er zeer beperkt eerder onderzoek verricht. Deze onderzoeksresultaten kunnen een belangrijke bijdrage leveren bij de diagnostiek en behandeling van mensen met een visuele beperking. Anita maakt bij dit onderzoek gebruik van de Dimensional Assessment of Personality Pathology-Basic Questionnaire (DAPP-BQ; van Kampen & de Beurs, 2009). Dit onderzoek voldoet aan internationaal geldende richtlijnen en is getoetst door de Ethiek Commissie Sociale Wetenschappen (ECSW) van de Radboud Universiteit.

Oproep deelname wetenschappelijk onderzoek:

Zou u mee willen werken aan het onderzoek van Anita Reinders? Wij zoeken volwassenen met een visuele beperking. Als u meedoet aan het onderzoek zal u gevraagd worden om twee vragenlijsten in te vullen. Afname zal ongeveer 45 minuten duren. Wilt u meedoen? Stuur dan een mail naar OnderzoeksteamPT@bartimeus.nl of scan de QR-code hieronder.

Studie Diagnostiek gehechtheidsproblematiek versus autisme (door Paula Sterkenburg)

Paula Sterkenburg (Academische werkplaats Sociale relaties en Gehechtheid) doet onder andere onderzoek naar moeilijk te begrijpen gedrag bij mensen met een matig tot licht verstandelijke beperking, met en zonder visuele beperking en onderzoekt instrumenten die kunnen helpen bij het diagnostisch onderscheiden of hier sprake is van gehechtheidsproblematiek danwel dat dit verklaard moet worden als autismespectrumstoornis. Deze onderzoeksresultaten kunnen een belangrijke bijdrage leveren bij de diagnostiek en daarmee bij de begeleiding en behandeling van moeilijk begrijpbaar gedrag. Het onderzoek richt zich op de vragenlijst Questionnaire Epistemic Trust (QET, Knapen et al., 2020).

Wij zijn van mening dat kennis geen persoonlijk eigendom is, maar een intellectuele verrijking die verkregen is dankzij de beschikbaarheid en inbreng van vele anderen, waaronder onze cliënten. Daarom vinden wij het belangrijk om ons ook actief in te zetten voor het delen van deze kennis. Dat doen wij in de vorm van het opleiden van professionals, het geven van scholingen en trainingen, het delen van onze kennis onder vakgenoten en het publiceren in vaktijdschriften.

Bartiméus GGZ vervult een belangrijke opleidingsfunctie binnen het werkveld van de GGZ door het creëren van erkende praktijkopleidingsplaatsen voor de postdoctorale opleidingen tot Gezondheidszorgpsycholoog (BIG, artikel 3) en Gezondheidszorgpsycholoog-Specialist (Klinisch psycholoog) (BIG, artikel 14). Daarmee brengen we de psychologische zorg tot het hoogst-gespecialiseerde professionele niveau beschikbaar voor de mensen met een visuele of meervoudige (visueel-en-verstandelijke) beperking.

Zowel voor vakgenoten binnen Bartimeus als voor geïnteresseerde professionals die werkzaam zijn bij andere instellingen of organisaties bieden wij ook modules van scholingen en trainingen aan. Zo bieden wij (meerdaagse) scholingen aan over:

• Inleiding in diagnostiek, begeleiding en behandeling van psychische problematiek bij mensen met een visuele en/of verstandelijke beperking (scholingsmodule).
• Diagnostiek van gehechtheidsproblemen bij kinderen en jeugdigen (scholingsmodule).
• Begeleiding volgens Basic-Trust (trainingsmodule).
• MBB: Mentaliseren bevorderende begeleiding (trainingsmodule).
• DAI: Disturbances of Attachment Interview (trainingsmodule).

Geïnteresseerd? Download hieronder onze Scholingsgids.

Door de jaren heen zijn van de hand van professionals van Bartiméus SGGZ publicaties verschenen in landelijke en internationale vaktijdschriften of in boekvorm over kennis en ervaringen die zijn opgedaan in het wetenschappelijk onderzoek en/of de klinische praktijk van het werken met mensen met psychische problematiek en visuele of meervoudige beperkingen.

Een greep hieruit:

Zoutenbier, Y.D., Kef, S. (2018). Genderidentiteitsstoornissen bij mensen met een verstandelijke en visuele beperking, Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met een verstandelijke beperking (NTZ), 3, 170-183. Verkennende literatuurstudie naar etiologie, prevalentie, diagnostiek en behandeling.

Aa, H. van der, Jonker, F., Didden, R. (2022). A study into the relationship between adaptive skills and visual impairment in individuals with and without an intellectual disability.Journal of Visual Impairment and Blindness, in press. Beschrijving van onderzoeksresultaten naar de invloed van slechtziendheid of blindheid op het adaptief functioneren bij personen met en zonder een verstandelijke beperking (VB). Deze resultaten geven inzicht in adaptieve vaardigheden bij personen met een visuele beperking.

Boek: Ik en jij. Sociale competentietraining voor blinde en slechtziende kinderen tussen de 10 en 15 jaar.

Boek: Gehechtheidstherapie (2021). Praktijkvoorbeelden van Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG) bij mensen met een visuele-en-verstandelijke of verstandelijke beperking.

Boek: Mentaliseren kan je leren (2015). Handreiking voor begeleiders van mensen met een visuele en/of verstandelijke beperking die te maken hebben met problematische gehechtheid, psychiatrische stoornissen en/of gedragsproblemen.

Boek: Samen het pad vinden (2022). Verhalen over contact in de psychotherapeutische praktijk voor mensen met een visuele en/of verstandelijke beperking.

Boek (Engels): Intervening in stress, attachment and challenging behaviour (2008). Dissertatie (Paula Sterkenburg) van wetenschappelijke studie naar therapeutische mogelijkheden tot het ontwikkelen van een eerste gehechtheidsrelatie in de adolescentie van mensen met een visuele en ernstig verstandelijke beperking.

Boek (Engels) Diagnostic assessment of attachment related disorders in children with intellectual disability (2017). Dissertatie (Hans Giltaij) van wetenschappelijke studie naar een nieuw diagnostisch protocol en diagnostisch observatiemodel dat bijdraagt aan de diagnostiek van gehechtheid gerelateerde stoornissen bij kinderen.