Eenzaamheid, alleen samen kunnen we er iets aan doen
'Je moet gewoon iemand vragen om iets leuks te doen'
Eenzaamheid is een groeiend probleem in de samenleving, ook bij cliënten van Bartiméus. Daarom gingen teamleider Justine Niekus, begeleider Jessica Lagendijk, bewoner Jalbert en zijn zus Anjet naar de bijeenkomst van Movisie over eenzaamheid onder mensen met een verstandelijke beperking.
Tijdens de bijeenkomst verkenden deelnemers het probleem van eenzaamheid onder mensen met een verstandelijke beperking. Het viertal van Bartiméus deelde de ervaring van bewoners, begeleiders en verwanten. Deze ervaringen droegen bij aan de uitkomst van de sessie: 5 conclusies en acties om het probleem aan te pakken.
Fearless
Een van de sprekers was Jalbert, woonachtig bij Bartiméus in Doorn. Jalbert kent het gevoel van eenzaamheid zelf niet. Hij vertelde vooral hoe hij ondanks zijn visuele en verstandelijke beperking sociale contacten opdoet: ‘Je moet gewoon vragen of iemand het leuk vindt om iets te gaan doen.’
Jessica vertelt dat Jalbert hierin vrij uitzonderlijk is: ‘Hij is fearless en legt makkelijk contact. Daarbij is hij in staat om z’n contacten goed te onderhouden.’ Jalbert bevestigt dit: ‘Ik heb veel vrienden, met één van hen ga ik al bijna dertig jaar om.’ Jalbert heeft vrienden op de woning en daarbuiten. Die vriendschappen zijn heel belangrijk voor hem: ‘Het is gezellig en we gaan vaak iets leuks doen.’
Nieuwe sandalen én een uitje met een vriend
De begeleiding helpt Jalbert met zijn afspraken wanneer dat nodig is, maar ook de rol van Anjet is van belang. Hoewel ze druk is, neemt ze de begeleiding dingen uithanden als dat kan. Zo had Jalbert een tijdje geleden nieuwe sandalen nodig. Het kost Jessica veel tijd om dat te regelen: ‘Ik heb het toen doorgegeven aan Anjet en een paar dagen later stond er een nieuw paar sandalen voor de deur. Doordat Anjet de sandalen had geregeld, had ik tijd om met Jalbert te kijken welke bus hij moest nemen om samen met een vriend naar Utrecht 900 jaar te gaan.’
Samen zorgen voor 100% leven
Een goede samenwerking tussen cliënt, begeleider en verwant is voor de meeste bewoners heel belangrijk: ‘Ze hebben de samenwerking hard nodig om niet eenzaam te worden’ vertelt Jessica. Helaas zien Justine en Jessica steeds vaker dat de stevigheid van de driehoek afbrokkelt. Jessica vertelt dat één van de oorzaken ligt bij toenemende werkdruk van begeleiders: ‘We hebben te maken met een personeelstekort en mede door corona neemt het ziekteverzuim toe. Hierdoor hebben begeleiders hun handen vaak al vol aan de algemene dagelijkse levensverrichtingen. Andere belangrijke dingen, ook sociale, komen dan in het gedrang.’
We hebben verwanten nodig om eenzaamheid aan te pakken
Inbreng van verwanten is daarom hard nodig. Maar volgens Justine ligt ook daar een uitdaging: ‘Dat zien we vooral bij ouder wordende cliënten. Hun ouders zijn nog meer op leeftijd of al overleden. Als een broer of zus de rol van vertegenwoordiger dan overneemt, dan vraagt dit best wat van ze. Sommigen zijn het niet gewend, anderen hebben een druk leven of wonen op afstand. Goed contact hebben en samenwerken is daardoor niet voor iedereen even makkelijk en voor zowel begeleiders als verwanten soms een uitdaging. Maar voor de aanpak van eenzaamheid is het heel fijn als alle partijen hun best doen om elkaar te vinden. Want we hebben elkaar nodig om eenzaamheid van bewoners aan te pakken.’
Volgens Jessica hoeft het niet altijd om grootse zaken te gaan: ‘Tuurlijk is het geweldig als een verwant een bewoner meeneemt om iets leuks te doen. Maar dat is vaak een hele onderneming. Eenzaamheid kun je ook veel laagdrempeliger verminderen. Een kopje koffie zo af en toe kan al voldoende zijn.
Alle hulp is welkom
Natuurlijk zijn het niet alleen begeleiders en verwanten die kunnen bijdragen in de strijd tegen de toenemende eenzaamheid. Justine vertelt dat Bartiméus ook naar andere oplossingen kijkt: “We blijven natuurlijk zoeken naar vrijwilligers. En als het nodig is, kijken we of de Stichting Mentoren Bartiméus van betekenis kan zijn.’
Hulp nodig?
Cliënten of verwanten die willen praten over eenzaamheid kunnen altijd aankloppen bij ons pastoraat.
Gaat eenzaamheid gepaard met ernstige psychische klachten, dan kan een cliënt in aanmerking komen voor de Specialistische Geestelijke Gezondheidszorg (SGGZ) van Bartiméus. Dit kan alleen met een verwijzing van een zorgprofessional.
Bijeenkomst Movisie: 5 conclusies
Movisie is hét landelijk kennisinstituut voor een samenhangende aanpak van sociale vraagstukken. Op 21 juni 2022 organiseerde het instituut een bijeenkomst over de aanpak van eenzaamheid bij mensen met een verstandelijke beperking. Dit vraagt om specifieke acties. Daarover spraken (ervarings)deskundigen van verschillende organisaties met elkaar.
Deelnemers kwamen vanuit verschillende organisaties, variërend van belangenorganisaties als de Verenging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) en onderwijsinstituten als de Hogeschool van Amsterdam tot zorginstellingen als Bartiméus.