Gezelschapsspellen

Aanschaf van aangepast spelmateriaal

Spellen die vaak gespeeld worden, kun je in een grote uitvoering aanschaffen. Denk bijvoorbeeld aan grote speelkaarten. Zo kan iedereen meedoen, ook iemand die slechtziend is. Soms vind je grotere uitvoeringen van spellen in de speelgoedwinkel. Je kunt ook terecht bij low vision winkels en de plaatselijke thuiszorgwinkel of informeer eens bij de spelotheek.

Je kunt denken aan:

• speelkaarten met grote symbolen;
• voelbare dominostenen;
• scrabble met braille- en zichtbare letters;
• dambord met voelbare vakken;
• dobbelsteen met grote cijfers of voelbare puntjes of licht en geluid;
• geluidenmemory;
• rummikub met extra grote stenen en kaartsymbolen (zodat mensen die de kleuren niet kunnen onderscheiden, mee kunnen doen).

Introductie van een activiteit

Maak je gebruik van voelbare dominostenen of andere aanpassingen? Vertel dit er dan aan het begin kort bij. Iemand die slechtziend is, ziet dit niet van een afstand. Geef aan dat diegene de stenen (of iets anders) mag oppakken om te voelen als hij of zij aan de beurt is. Zo voelt niemand zich bezwaard.

Vertel:

• wie er aanwezig zijn;
• welk spel er klaar ligt of kies samen voor een spel;
• hoe het gespeeld wordt;
• wat er allemaal klaar ligt, benoem de materialen (bijvoorbeeld: spelbord, pionnen, twee dobbelstenen)
• hoe het spelbord eruit ziet, is het bijvoorbeeld rond, vierkant, rechthoekig?
• wat er op het bord te zien is: bijvoorbeeld hoeveel vakjes, welke voorwerpen?
• Geef iemand de tijd om de informatie te verwerken. Vraag terug wat je hebt uitgelegd. Zo check je of je informatie goed begrepen is.

Tijdens het spel:

• Kijk goed wat iemand zelf nog kan en/of vraag het. Bijvoorbeeld: pion verzetten.
• Zeg hoeveel iemand gegooid heeft met de dobbelsteen, als diegene aangeeft dat niet te kunnen zien.
• ​Vertel af en toe hoe het spel verloopt, bijvoorbeeld wie op winst staat en wie op verlies. Als er een blinde deelnemer is, vertel je vaker wat er gebeurt. Bijvoorbeeld wie er aan de beurt is, wat er gegooid wordt en wat de gevolgen daarvan zijn.
• Wanneer iemand niet (goed) ziet en hoort, ga dan dichtbij diegene zitten. Liefst op een hoek en niet midden aan tafel of in de kring in verband met achtergrondgeluiden.
• Vermijd achtergrondlawaai, zoals een radio of televisie.
• Praat rustig, duidelijk en articuleer goed. 
• Geef iemand de tijd om te voelen. 
• Herhaal als het nodig is, wat er gezegd wordt.
• Vertel af en toe wat er in de ruimte gebeurt.
• Vraag of iemand hoorhulpmiddelen gebruikt, geef de persoon de tijd om dit aan te zetten/te installeren. 
• Reageer verbaal. Een knikje, glimlach of hummen kan iemand moeilijk zien of horen. 

Bingo met een visuele beperking

Begin van het spel:

• Iemand met slechthorendheid dient dicht bij de spelleider te zitten. Houd rekening met het eventuele beste oor.
• Vertel kort hoe de kaart eruit ziet: hoeveel rijen van links naar rechts en hoeveel kolommen van boven naar beneden er zijn. Wat is het hoogste cijfer? Is het een bingokaart met grote cijfers of een bingokaart met schuifjes?
• Vertel kort welke prijsjes er zijn.
• Vertel hoe het spel gaat en wanneer het afgelopen is. Bijvoorbeeld bij een volle bovenste rij of bij een volle kaart.
• Geef gelegenheid tot het stellen van vragen.
• Laat de deelnemers even oefenen met het herkennen van de getallen en schuifjes omzetten door twee getallen te noemen.
• Begin dan echt.

Tijdens het spel:

• Pas tempo aan. Praat wat langzamer en herhaal de getallen. Kijk goed (observeer) of de deelnemers het kunnen volgen.
• ​De getrokken getallen kan je ook groot weergeven, bijvoorbeeld opschrijven met een dikke stift, of groot weergeven op een tablet. 
• Vertel wat er gebeurt: wie heeft bingo en wat heeft diegene gewonnen?
• Pauzeer halverwege even.
• Lees na een poosje alle getallen die al geweest zijn nog een keer op, zodat de spelers even kunnen controleren of ze geen nummer gemist hebben.

Voor iemand die helemaal blind is, kan een braille bingokaart handig zijn. Maar veel ouderen die op latere leeftijd blind geworden zijn, kunnen geen braille lezen.

Mensen die niet mee kunnen doen, omdat ze het bijvoorbeeld niet kunnen horen, niet kunnen zien of niet begrijpen, vinden het soms wel leuk om erbij te zijn, het spel mee te beleven en zo te genieten van een gezellige middag. Het kan soms fijn zijn om iemand uit de groep te koppelen aan deze persoon.

Sjoelen met een visuele beperking

• Overleg met de deelnemer of en zo ja welke ondersteuning hij/zij wil. Sommigen gaat het om het meedoen, anderen om het resultaat.
• Als iemand de sjoelbak niet ziet, laat hem of haar de bak dan verkennen op de tast: breedte, lengte, hoogte, waar zitten de vakjes met welke waarden?
• Geef de schijven 1 voor 1 aan of leg ze in een bak die niet van tafel kan vallen.
• Geef verbale aanwijzingen: in het midden, in de linkerhoek, probeer rechts van het midden.
• Iemand die blind is, kan ook sjoelen. Geef dan meer aanwijzingen met betrekking tot de richting waarin gespeeld moet worden.
• Beschrijf af en toe de positie van de stenen in de sjoelbak: het ligt vol in het midden, er is ruimte in de hoek, er ligt een steen vlak voor vakje 1. Of laat voorzichtig voelen.
• Alleen in overleg en bij mensen die slecht horen en slecht zien kun je met je vinger in de hand of op de rug tekenen waar nog lege vakken zijn en/of waar de stenen naartoe moeten.
• Zeg wat er gegooid is: ‘Ja, die zit in vakje 4!
• Je kunt ook samen sjoelen. Laat de ander zijn/haar hand losjes op jouw hand leggen en schuif samen de schijf weg.