Een jaar werken volgens de Wet zorg en dwang: hoe staat het ervoor?

Gedurende het eerste jaar hebben we met alle betrokkenen (medewerkers en cliëntvertegenwoordigers) geëvalueerd. Na veel zorgplanoverleggen (ZPO’s) is gezamenlijk een evaluatievragenlijst ingevuld. 

Belangrijkste conclusie is dat de nieuwe werkwijze veel goeds brengt: het helpt ons kritisch en creatief te kijken naar de onvrijwillige zorg die we geven. Hierdoor kunnen we onvrijwillige zorg vaak prettiger en korter geven. Er zijn ook verbeterpunten, die zitten vooral op organisatorisch vlak.

De belangrijkste verandering die we zien is dat onvrijwillige zorg nu standaard onderdeel is van de zorgplanoverleggen. Hierdoor kunnen we goed vinger aan de pols houden. We evalueren de onvrijwillige zorg meerdere keren per jaar en stellen daarbij vragen als: Is onvrijwillige zorg nog nodig? Is de manier waarop we de onvrijwillige zorg geven de juiste? Kan het beter? Kunnen we de onvrijwillige zorg afbouwen? Hoe? 

Door de nieuwe aanpak geven we onvrijwillige zorg alleen als het nodig is en op de best passende manier. We sluiten hiermee aan bij de bedoeling van de Wzd.

Een ander positief effect is dat onze artsen verstandelijk gehandicapten (AVG’s) meer wettelijk vertegenwoordigers hebben leren kennen. Dat komt omdat onze AVG’s aanwezig zijn bij de zorgplanoverleggen.

Daarnaast blijkt dat we goed scoren op onderstaande punten:

• De zorgverleners op de woningen hebben mede dankzij de scholing kennis opgedaan over de Wzd
• De zorgverleners voeren dankzij deze kennis het gesprek over passende zorg voor cliënten
• Onze Wzd-functionarissen voeren hun rol goed uit:
  • Ze stellen ons kritische vragen waardoor we nog beter in staat zijn om onvrijwillige zorg zo prettig mogelijk te geven en ook niet langer dan nodig is
  • Ze krijgen veel vragen en kunnen die goed beantwoorden
• De coördinerend begeleiders (CB’ers) kunnen zich dankzij minder planningstaken beter focussen op hun rol

In dit eerste jaar vinden meerdere betrokkenen dat in de zorgplanoverleggen iets te veel tijd naar de Wzd is gegaan en daardoor te weinig naar de andere doelen. Dit komt onder andere doordat de besprekingen de eerste keer meer tijd kosten dan daarna. Omdat we het eerste jaar achter de rug hebben, gaat dit inmiddels beter. Voor een betrouwbaarder conclusie wachten we af wat hierover komend jaar uit de evaluaties komt.

Daarnaast stellen we vast dat het vooral voor artsen en teamleiders niet altijd nodig lijkt dat ze bij de zorgplanoverleggen aansluiten. CB’ers en gedragsdeskundigen blijven wel standaard bij de ZPO’s aanwezig. Concreet voeren we voor de artsen en teamleiders deze veranderingen door:

• De AVG’s sluiten 1x per jaar aan bij een zorgplanoverleg, namelijk bij het overleg waarbij de wettelijk vertegenwoordiger aanwezig is. Bij ZPO’s van een uur is de arts ongeveer een kwartier aanwezig. Zodoende zien cliëntvertegenwoordigers en artsen elkaar dus nog steeds terwijl de artsen ook meer tijd hebben voor hun andere werkzaamheden. Als het vanuit de Wet zorg en dwang nodig is sluiten ze vaker aan
• Teamleiders sluiten bij ZPO’s aan als hen dat nodig lijkt. Ook de rest van het behandelteam of de wettelijk vertegenwoordiger kan aangeven er prijs op te stellen als de teamleider aanwezig is

Verder blijkt dat de administratie die de Wzd met zich meebrengt veel tijd kost. De maatregelen moeten goed worden ingevoerd. Dat kost veel tijd en het digitale systeem werkt daarbij ook niet altijd optimaal. We zoeken nu naar een manier waarop we de administratieve last kunnen verminderen.

Tenslotte toonde de evaluatie aan dat we de ZPO’s voor de CB’ers niet op de handigste manier hadden ingepland. We hadden de ZPO’s geclusterd per woning, waardoor de CB’ers in een korte tijd veel overleggen hadden. Ze hadden dan te veel werkdruk in een korte periode. We gaan de ZPO’s per woning daarom beter spreiden over het jaar.

Naast bovenstaande veranderingen, hebben we het komende jaar extra aandacht voor onafhankelijk toezicht en voor blijvende ondersteuning van de zorgprofessionals in de woningen.

Onafhankelijk toezicht en advies

Afgelopen jaar hebben onze Wzd-functionarissen iedere Wzd-maatregel beoordeeld en er advies over gegeven. Om dit onafhankelijk te kunnen doen, zijn ze als Wzd-functionaris nooit bij hun eigen cliënten betrokken. De wet schrijft dit zo voor, omdat de toetsing anders niet objectief en onafhankelijk is.

Komend jaar zullen ook gedragsdeskundigen af en toe meekijken naar de maatregelen die we nemen. Vanwege de onafhankelijkheid zijn dit gedragsdeskundigen die niet direct bij de zorg van de betreffende cliënt betrokken zijn.

Cliënten en vertegenwoordigers die behoefte hebben aan onafhankelijk advies en ondersteuning kunnen terecht bij Barry Nugteren, de cliëntvertrouwenspersoon Wzd.

Ondersteuning

Verder blijven we de zorgprofessionals op de woningen ondersteunen. Dat doen we onder andere met scholing en met intervisie voor CB’ers.

Daarnaast organiseren we voor de aandachtsfunctionarissen Wzd twee keer per jaar een bijeenkomst. Hierin bieden we ze concrete ondersteuning in hun rol.

We overleggen komend jaar wat we kunnen doen om de Wzd ook bij dagbestedingsteams nog beter te bespreken. De meeste aandacht is afgelopen jaar uitgegaan naar de woonteams.

We blijven de werkwijze rondom onvrijwillige zorg ook het komende jaar evalueren. Daarvoor gaan we zowel onze medewerkers als de wettelijk vertegenwoordigers en de cliënten weer vragen naar hun bevindingen. Zo bouwen we stapsgewijs aan een steeds betere werkwijze en kunnen we onvrijwillige zorg nog beter op maat geven. Hiervoor zal bij de uitnodiging van het zorgplanoverleg een link naar een evaluatieformulier meegestuurd worden.

Daarnaast kunnen we andere klantgroepen helpen met onze bevindingen. Op dit moment gebeurt dat bij de invoering van de Wzd bij de zorg aan onze senioren.